به گزارش خبرگزاری حوزه، در هفته کتاب و کتابخوانی متأسف می شویم وقتی می بینیم که آمار و ارقام مرتبط با میزان سرانه مطالعه در جامعه ایرانی، متناسب با جایگاه و شأنیت فکری و فرهنگی و تمدنی جامعه ما نیست و به همین خاطر است که بارها رهبر معظم انقلاب و دیگر علما و بزرگان دغدغه مندی و نگرانی خویش را نسبت به این موضوع ابراز نموده و خواستار تلاشی منسجم و البته مستمر برای رفع این نقطه ضعف از سوی همگان به خصوص متولیان امر شده اند.
در راستای چاره جویی به منظور توسعه و تعمیق فرهنگ مطالعه و به خصوص تبیین راهکارهای ترویج کتاب و کتابخوانی در جامعه با تنی چند از کارشناسان، صاحب نظران و فعالان فرهنگی، گپ و گفتی داشته ایم که ماحصل این تلاش رسانه ای در ادامه می آید؛
مهدی اسلامی، مدرّس دانشگاه با بیان این که همواره در جامعه ما کتاب یک وسیله بسیار کلیدی و الهام بخش در جهت آگاهی بخشی و بصیرت افزایی بوده است، اظهار داشت: امروزه هر چند که شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، محبوبیت و مقبولیت رو به رشدی داشته، اما با این حال کتاب و کتاب خوانی همچنان دارای اهمیت است، هر چند که متاسفانه این مساله در بین بسیاری از خانواده های ایرانی تا حدودی مهجور واقع شده است.
تأثیر وضعیت نامطلوب اقتصادی بر سبد فرهنگی خانواده
وی افزود: واقعیت آن است که در سال های اخیر به جهت مشکلات اقتصادی و رکودی که وجود داشته و از جمله امسال به جهت شیوع کرونا، وضعیت نشر و کتاب چندان جالب نبوده و شاید به نوعی حتی بشود گفت نخستین عرصه ای که در وضعیت رکود ضربه می خورد، حوزه فرهنگ است به این خاطر که وقتی خانواده ها اقتصاد و معیشت ضعیفی داشته باشند قبل از هر چیز به منظور صرفه جویی در مصارف بر اساس یک عادت نانوشته از هزینه های مربوط به تهیه و خرید کتاب و محصولات فرهنگی خود می زنند و لذا می بینیم سبد فرهنگی خانواده ها معمولاً کوچک تر از گذشته می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) همچنین گفت: البته با وجود این شرایط خانواده ها باید بدانند که نباید از توجه به مسایل فرهنگی و به خصوص تهیه کتب خوب و مفید برای فرزندانشان غفلت کنند چه آن که تجربه ثابت کرده هزینه ای که یک خانواده بابت خواندن کتاب می دهد به مراتب از هزینه های کتاب نخواندن در آینده به شکل مستقیم و یا غیرمستقیم کمتر است.
وی بیان داشت: ما با ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی، در واقع به نحوی اعضای جامعه را واکسینه فرهنگی می کنیم و دریچه بینش و معرفت را به روی آن ها می گشاییم که در مواجهه با مشکلات و معضلات و آسیب ها، تصمیم بهتر و خردمندانه تری بگیرند.
با طرح های جذاب بچه ها را به کتاب خواندن ترغیب کنیم
فردوس نادعلی‌زاده، کتابدار و کارشناس فرهنگی با بیان این که اجرای طرح ها و برنامه های جذاب فرهنگی باعث تشویق کودکان و نوجوانان به کتابخوانی می شود، معتقد است: ایجاد علاقه و انگیزه مطالعه و کتاب خوانی در نسل جدید از جمله مهم ترین برنامه هایی است که البته به یکباره نیز محقق نمی شود بلکه نیازمند کار منسجم فرهنگی و رسانه ای است و این که از شیوه ها و روش های خلاقانه در این زمینه بهره مند شویم.
وی افزود: اساساً وضعیت کتاب و صنعت نشر ارتباط قابل توجهی با اوضاع اقتصادی مردم و جامعه دارد، به این معنا که هر زمان وضعیت اقتصادی خوب باشد، به همان نسبت نیز اوضاع بازار کتاب و نشر نیز خوب و مطلوب است و برعکس این مساله نیز البته صادق است.
وی یادآور شد: البته این مسأله گذشته از بُعد اقتصادی دارای بُعد فرهنگی است از این حیث که به هر حال کتاب و کتاب خوانی از آن جمله مقولاتی است که باید در رابطه با آن اطلاع رسانی و فرهنگ سازی لازم را انجام داد.
راهکارهایی برای ترویج فرهنگ مطالعه در جامعه
زهرا نورمحمدی، فعال فرهنگی و دانشجوی دانشگاه مذاهب اسلامی به تبیین برخی از راهکارهای پیشنهادی خود به منظور ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه پرداخت و گفت: افزایش کتاب های صوتی ترجیحاً با صدای هنرمندان مطرح و انتشار آن ها در قالب اپلیکیشن های قابل دسترس عموم، پیشنهاد کتاب به یکدیگر به صورت عمومی در فضای مجازی یا اماکن عمومی، تبدیل کتاب به مجموعه موشن گرافی جذاب برای مخاطب، قرار دادن کتاب در اماکن عمومی، برگزاری پویش های مردمی و چالش های کتابخوانی در جامعه و نیز برگزاری مسابقات پیاپی و گسترده کتابخوانی هر بار حول یک کتاب در سطح عام با اختصاص جایزه های نفیس برای جذب افراد از جمله راهکارهای موثر در ترویج و تعمیق فرهنگ مطالعه در کشور است.
وی افزود: یکی دیگر از راهکارهای خوب در این راستا، اجرای برنامه های تلویزیونی گسترده است به این صورت که هر بار به نقد و معرفی یک کتاب بپردازد و نکات برتر آن کتاب را مطرح کند و یا این که در این برنامه ها از نویسنده ها و ناشر های برای صحبت کردن دعوت به عمل آید.
از اهمیت رسانه و فضای مجازی غافل نشویم
این فعال فرهنگی همچنین با اشاره به لزوم ایجاد یک شاخه فرهنگی مؤثر در مدرسه و دانشگاه به منظور معرفی کتابهای مناسب برای دانش آموزان و دانشجویان گفت: برای ترویج کتاب خوانی در جامعه نباید از اهمیت رسانه و فضای مجازی غافل شویم که در این خصوص می توان صفحات فضای مجازی در قالب ها و بسترهای گوناگون ایجاد کرد، ضمن آن که بسیار خوب است کتاب های خوب در هر ژانر و دسته ای در رسانه ها و از جمله صدا و سیما معرفی و تبلیغ شود.
وی خاطرنشان کرد: از سویی با توجه به شرایط اقتصادی و تنگناهای معیشتی مردم، بسیار لازم و ضروری است که تسهیلات مناسب برای خرید کتاب از جمله توزیع بن های تخفیف کتاب در دانشگاه ها، مدارس، مساجد و ... اختصاص یابد، ضمن آن که به مناسبت های مختلف طرح هایی مشابه طرح بهاره یا پاییزه کتاب به مرحله اجرا درآید.
اهمیت وجود کتابخانه در ارتقای آگاهی های عمومی
سیده شبنم فاطمی، کارشناس مسایل اجتماعی و شهری نیز با اشاره به این که مقوله کتاب و کتابخوانی را از ابعاد و منظرهای متفاوت می توان بررسی و تحلیل کرد، اظهار داشت: کتابخانه از دوران گذشته یکی از ارکان شهرهای تاریخی و سنتی ما بوده اما کتابخانه های عمومی، مفهومی معاصر در رابطه با شهر است که ناظر بر رابطه انسان با دانش معاصر و اهمیت این رابطه در بحث ارتقای سطح آگاهی های عمومی جامعه و توانمندی آن در حل مسائل است.
وی همچنین افزود: کتابخانه های عمومی با تعریف شهری آن پدیده ای هستند که انتظار می‌رود سواد و دانش انسان بهره بردار از آن و همچنین شهروندان را ارتقا دهد و یا مناسبت ها و ارتباطات جامعه را روشن سازد و در نتیجه پاسخگوی سوالات اجتماع پیرامون خود باشد.
تغییر نامطلوب فرهنگی در توسعه شهرها
مسئول انجمن مردم نهاد"شهر" گفت: زمانی کتابخانه های عمومی در اوایل انقلاب نماد توسعه شهر ها بود و حال آن که امروزه این مساله جای خود را به برج ها و خیابان ها و تقاطع های غیر هم سطح به خصوص در کلانشهر ها داده است.
وی بیان داشت: کتابخانه عمومی می تواند بستر مناسبی برای قوام اندیشه ها، همچنین اطلاع از دانش روز و از همه مهمتر آگاهی انسان از وضعیت زمان و مکان خود باشد، لذا همزمان با افزایش علاقه به کتاب و کتابخوانی در جامعه ضروری است به صورت موازی به فکر نهادهای حامل این علاقه نیز باشیم و در بهبود کارکرد آنها و به خصوص بازتعریف هویت آنها در شهرها چاره اندیشی کنیم.
۳۱۳/۸
